این جامعه مجازی همانند دنیای واقعی ویژگی‌ها و اقتضائات خاص خودش را دارد؛ ویژگی‌هایی که در کنار تمامی آثار مثبت و مؤثر در بحث ارتباطات و اطلاع‌رسانی، آثار و پیامد‌های منفی را هم در چند سال گذشته در بحث کلاهبرداری‌های اینترنتی و سوءاستفاده‌های مالی و اخلاقی در پی داشته است.
به باور بسیاری از کارشناسان برای مقابله با پدیده‌های نوظهور در فضای مجازی از یک طرف باید متولی نظارت و اعمال هرگونه مقررات هم متناسب با شرایط و ویژگی‌های فضای مجازی باشد و از سوی دیگر کاربران در هر رده تحصیلاتی و گروه‌های اجتماعی باید همواره اطلاعات خود را درباره فضای مجازی، فرصت‌ها و تهدیدات آن به روز کنند و در حقیقت در این شرایط اطلاعات یک کاربر اینترنتی همواره باید به روز و «آنلاین» باشد تا بتواند بیشترین بهره برداری‌ها را از این فضا داشته باشد و کمترین آسیب‌ها را متحمل شود.
برای آگاهی از آخرین شگردها و تاکتیک‌های کلاهبرداری در فضای مجازی گفت‌وگویی با محسن سهل‌آبادی استاد دانشگاه و کارشناس فضای مجازی انجام داده‌ایم.
- آقای سهل آبادی! در حال حاضر فضای کلی جرائم در حوزه مجازی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من معتقدم که تغییراتی که این روزها درحوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات و متعاقب آن زندگی اجتماعی و سبک زندگی پدیدار شده یک جریان طبیعی و غیرقابل اجتناب است و تمامی فرایند‌ها را تحت‌تأثیر خودش قرارداده است. درگذشته اگر سارقی قصد دستبرد و سرقت از خانه‌ای را داشت، باید یکسری توانایی و مهارت‌هایی را به کار می‌گرفت، برای مثال باید توانایی بالارفتن از دیوار یا خراب و بازکردن قفل‌ها را می‌داشت، اما از زمانی که شکل سرمایه افراد تغییر کرد و متعاقب آن ابزارهای حراست و حفاظت از سرمایه‌ها هم تغییر کرد، طبیعی است که سارقان و مجرمان با ابزارهای گذشته و شگردهای قدیمی نمی‌توانند به سرمایه‌های افراد دستبرد بزنند، چرا که متناسب با این تغییرات، شگردها و تاکتیک‌های سرقت اطلاعات و سرمایه افراد هم تغییر کرده است.
- پس باید به‌صورت لحظه‌ای و آنلاین اطلاعات خود را درباره اثرات مثبت و منفی فضای مجازی به روز کنیم.
بله! نباید تصورکنیم که همچنان نوع تهدیدات سنتی است، ابزارها و تاکتیک‌ها تغییرکرده است.
- به‌صورت مصداقی به برخی از انواع کلاهبرداری‌ها در فضای مجازی اشاره کنید.
در فضای مجازی نباید درانتظار مشاهده فرد تبهکاری با چهره‌ای خشن، هیکل درشت و توانمندی‌های بازویی خاص باشیم، امروز ممکن است آن کسی که سرمایه‌های مادی و معنوی افراد را در فضای مجازی تهدید می‌کند، شخصی باشد با جسم بسیار نحیف یا از نظر سن بسیار کم سن و سال! پرونده‌هایی وجود داشته است که به‌عنوان مثال سارق یا هکر، دختری 13ساله بوده که توانسته درمدت کوتاهی از عده‌ای از کاربران فضای مجازی کلاهبرداری کند.
- آیا این درست است که در ماه‌های گذشته نمودار جرائم در فضای مجازی روند صعودی داشته است؟
بله! درکنار تأثیرات مثبت و ارتباطات آنلاین درفضای مجازی و دسترسی آسان به امکانات، متأسفانه در حال حاضر پرونده‌هایی که با این موضوع درمحاکم قضایی و انتظامی تشکیل می‌شود یک روند فزاینده‌ای را طی می‌کند؛ یعنی هرروز با شگردهای تازه‌ای درحوزه کلاهبرداری‌ها درفضای مجازی مواجه هستیم و هرروزقربانیان با شیوه خاصی قربانی کلاهبرداری‌ها و اخاذی‌ها در فضای مجازی می‌شوند.
برای مثال مدتی پیش یکی از بازیگران زن معروف اطلاعات شخصی خود را در سایت شخصی‌اش قرار داده و اطلاعات خود را دربخش پروفایل سایت ذخیره کرده بود که هکرها با نفوذ به سیستم این فرداطلاعات شخصی وخانوادگی وی را ازآنجا برداشتند و مورد سوءاستفاده قراردادند و تمامی اطلاعات این بازیگر زن در فضای اینترنت پخش شد و باعث زحمت و مشکلات بسیار جدی برای وی و خانواده‌اش شد.
علی البرزی
